4 phong cách nuôi dạy con và ảnh hưởng đối với trẻ

Phong cách nuôi dạy con của bạn có thể ảnh hưởng đến mọi thứ, từ cân nặng của đứa trẻ cho đến cảm nhận của trẻ về bản thân. Cách mà bạn tiếp xúc với con và rèn luyện con sẽ ảnh hưởng đến trẻ suốt cả cuộc đời. Các nhà nghiên cứu đã xác định bốn phong cách nuôi dạy con như sau: cha mẹ độc đoán, cha mẹ quyết đoán, cha mẹ dễ dãi và cha mẹ thờ ơ. Mỗi phong cách có cách tiếp cận và những đặc điểm khác nhau trong việc nuôi dạy con cái.

Cha mẹ độc đoán

Những phụ huynh độc đoán tin rằng con cái phải vâng lời họ và không có ngoại lệ nào. “Vì ba, mẹ đã nói thế” là câu trả lời nổi tiếng của những phụ huynh độc đoán mỗi khi con họ thắc mắc về lý do của một mệnh lệnh nào đó. Họ không quan tâm đến chuyện thương lượng và con cái bắt buộc phải vâng lời cha mẹ. Họ cũng không cho phép trẻ tham gia giải quyết vấn đề hay những khó khăn, trở ngại. Thay vào đó, họ đề ra những nguyên tắc và áp đặt kỳ vọng mà hầu như không hề quan tâm đến quan điểm của đứa trẻ.

Phụ huynh độc đoán chọn cách trừng phạt thay vì rèn luyện kỷ luật và dạy con cách chọn lựa giải pháp tốt hơn. Điều đó khiến trẻ tiếc nuối vì những sai lầm của chúng. Những đứa trẻ như thế có xu hướng tuân theo nguyên tắc, mệnh lệnh trong hầu hết các tình huống. Nhưng có khi chúng cũng phải trả giá đắt cho thói quen vâng lời. Trẻ thường gặp các vấn đề về lòng tự trọng vì quan điểm của chúng không được quan tâm đến. Trẻ có thể trở nên không thân thiện hoặc thậm chí hung hăng. Thay vì nghĩ cách làm cho mọi thứ tốt đẹp hơn trong tương lai, trẻ lại chú tâm vào cơn giận mà chúng cảm nhận về cha mẹ. Vì cha mẹ quá nghiêm khắc nên khi lớn lên, trẻ có thể trở thành “kẻ nói dối tài tình” do phải liên tục tìm cách né tránh những sự trừng phạt.

Cha mẹ quyết đoán

Cha mẹ quyết đoán là những người nỗ lực xây dựng và duy trì mối quan hệ tích cực với con. Những phụ huynh có “uy” này đề ra những nguyên tắc và kết quả mong muốn, nhưng đồng thời giải thích lý do và quan tâm đến suy nghĩ, quan điểm của con. Họ nhìn nhận cảm xúc của con, đồng thời chỉ rõ ra rằng người lớn sẽ chịu trách nhiệm cuối cùng. Họ đầu tư thời gian và công sức để ngăn ngừa các vấn đề về hành vi trước khi chúng xảy ra. Họ cũng sử dụng những cách rèn luyện mang tinh thần tích cực như khen ngợi và khen thưởng con.

Những đứa trẻ của các bậc phụ huynh quyết đoán thường hạnh phúc và thành công. Trẻ cũng biết ra quyết định và có khả năng tự đánh giá rủi ro. Nghiên cứu cho thấy những đứa trẻ này có nhiều khả năng trở thành người lớn có trách nhiệm và thường cảm thấy thoải mái khi bày tỏ quan điểm của riêng mình.

Cha mẹ dễ dãi

Phụ huynh dễ dãi thường dễ tha thứ và quan niệm rằng con cái “chỉ là con nít thôi mà”. Mỗi khi đặt ra yêu cầu, quy định nào đó thì họ lại không nghiêm khắc và cũng hiếm khi đặt ra kỳ vọng. Họ cho rằng “ít can thiệp” là cách tốt nhất để trẻ phát triển. Những phụ huynh này cũng dễ xiêu lòng khi con trẻ van nài và hứa hẹn sẽ ngoan hơn. Họ thường đóng vai trò của một người bạn hơn là cha mẹ. Phụ huynh dễ dãi khuyến khích con nói với họ về những rắc rối, nhưng lại không nỗ lực giúp con từ bỏ hành vi xấu hoặc những lựa chọn tồi.

Con cái của các phụ huynh này thường gặp khó khăn trong học tập và có nhiều vấn đề về hành vi hơn vì trẻ không coi trọng nguyên tắc và quyền hạn. Trẻ thường có lòng tự trọng thấp, hay buồn bã và dễ gặp các vấn đề sức khỏe như béo phì vì cha mẹ không thể giới hạn lượng thức ăn vặt của con.

Cha mẹ thờ ơ

Những phụ huynh này ít quan tâm đến những gì mà con họ đang làm: học hành ra sao, giao tiếp với ai… Họ hầu như không đề ra nguyên tắc, quy định nào để hướng dẫn con. Họ mong con mình “tự lớn lên” và không dành nhiều thời gian, nỗ lực để đáp ứng các nhu cầu cơ bản của con. Có thể họ không cố ý nhưng do những vấn đề về sức khỏe tinh thần nên họ không thể chăm lo các nhu cầu thể chất và cảm xúc của con một cách thường xuyên. Cũng có thể là do họ thiếu kiến thức về sự phát triển của trẻ hoặc đơn giản là họ quá tải với những bộn bề khác trong cuộc sống như công việc, tiền nong. Những đứa trẻ của họ có thể gặp vấn đề về lòng tự trọng, học kém ở trường, hành xử kém và không hạnh phúc.

Đôi khi các phụ huynh không thuộc hẳn về một phong cách nào, có lúc họ là cha mẹ độc đoán, có lúc lại quá dễ dãi.

Theo các kết quả nghiên cứu, phong cách thứ hai – cha mẹ quyết đoán, có uy nhưng biết lắng nghe con là cách nuôi dạy con tốt nhất. Nhưng nếu như bạn tự xác định mình có phong cách khác, bạn vẫn có thể tự điều chỉnh để trở thành cha mẹ tốt hơn. Bạn vẫn luôn có thể duy trì một mối quan hệ tích cực với con đồng thời giữ được quyền hạn của người làm cha làm mẹ. Chính người con yêu quý sẽ gặt hái được nhiều lợi ích từ cách nuôi dạy này của cha mẹ.

– Theo Very Well Family