Chiến Lược Kinh Doanh Là Gì? 8 Nguyên Tắc Về Xây Dựng Chiến Lược Kinh Doanh

Chiến lược (strategy) hay chiến lược kinh doanh (business strategy) là từ được các chủ doanh nghiệp nhắc đến rất nhiều ở các diễn đàn kinh doanh. Đưa ra những chiến lược kinh doanh sáng suốt là kỹ năng mặc nhiên các chủ doanh nghiệp phải có để đưa doanh nghiệp của mình đến với thành công. 

Dưới đây là bài viết tổng hợp từ A – Z về khái niệm chiến lược kinh doanh là gì, làm sao để xây dựng chiến lược kinh doanh hiệu quả cho doanh nghiệp, những chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệp thành công. Cùng đọc nào…..

1. Chiến lược kinh doanh là gì?

Chiến lược kinh doanh có thể xem như là một kế hoạch dài hạn để đạt được các mục tiêu kinh doanh xác định. Chiến lược kinh doanh thể hiện thế mạnh của doanh nghiệp, các nguồn lực có thể huy động, các cơ hội cũng như điểm yếu và mối nguy phải đối mặt.

Chiến lược kinh doanh thành công khi nó giúp doanh nghiệp tăng trưởng, cạnh tranh được với đối thủ và hiệu quả về tài chính. Một chiến lược kinh doanh đầy đủ phải bao gồm cách làm thế nào để đạt được mục tiêu, khác biệt với đổi thủ ở điểm nào và làm sao để mang về doanh thu.

2. Cách xây dựng chiến lược kinh doanh hiệu quả

Để xây dựng một chiến lược kinh doanh tốt, cơ bản bạn cần theo 4 bước sau:

2.1 Xác định mục tiêu dài hạn

Cần xác định mục tiêu doanh nghiệp muốn đạt được sau một khoảng thời gian xác định. Mục tiêu như nhắc đến ở trên có thể bao gồm: doanh số, vị thế cạnh tranh (thị phần), quy mô …

Các bạn có thể tham khảo thêm quy tắc S.M.A.R.T về lập mục tiêu như sau:

• S = Specific: mục tiêu phải xác định rõ ràng, cụ thể
• M = Measurable: phải đo lường được
• A = Attainable: mục tiêu cần thách thức nhưng phải đạt được. Tức là khi xác lập mục tiêu cần lưu ý đến các yếu tố  như: nguồn lực của doanh nghiệp, mức độ cạnh tranh của đối thủ …
• R = Relevant: mục tiêu phù hợp với lĩnh vực kinh doanh, có kết quả thực tế chứ ko phải thể hiện bằng số hoạt động
• T = Time bound: có mốc thời gian đạt được.

Có một sai lầm phổ biến tại các doanh nghiệp nhỏ là không lập mục tiêu. Họ có đủ lý do để biện minh như: “nhỏ mà cần gì mục tiêu”, “lo sống đã khó”

Một một mục tiêu tốt giống kim chỉ nam cho các hoạt động của doanh nghiệp, giúp rút ngắn đường đến thành công.

2.2 Khảo sát và phân tích thị trường

Để có một chiến lực kinh doanh hiệu quả, bạn cần hiểu về thị trường, về các đối thủ và vị thế cạnh tranh của mình trên thị trường. Phân tích SWOT có thể giúp bạn trong việc này.

SWOT là từ đại diện cho:

• S – strengths: thế mạnh của doanh nghiệp bạn là gì
• W- weaknesses: điểm yếu nào của doanh nghiệp có thể bị khai thác
• O – opportunities: có các cơ hội nào trên thị trường có thể khai thác
• T – Threats – các mối đe dọa nào có thể ảnh hưởng đến việc kinh doanh của bạn.

Có nhiều mô hình phân tích khác như PEST hay ma trận BCG, nhưng SWOT thường được dùng phổ biến nhất.

2.3 Xây dựng chiến lược sản phẩm

Khi đã hiểu về thị trường, thế mạnh điểm yếu của mình doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược sản phẩm để cụ thể hóa lợi thế cạnh tranh và đạt đến mục tiêu kinh doanh.

Chiến lược sản phẩm tốt khi xác định đúng nhu cầu khách hàng và tận dụng được các kênh bán hàng hiệu quả.

2.4 Đo lường, và tối ưu

Cần đo lường kết quả khi đưa chiến lược vào vận hành thực tế, kiểm soát các khâu thực thi để đảm bảo hoạt động kinh doanh diễn ra đúng hướng.

Trong trường hợp cần thiết, hãy điều chỉnh kế hoạch thực thi hoặc kể cả chiến lược để đạt kết quả tốt hơn.

3. Các chiến lược kinh doanh cơ bản cần biết

Bất cứ một mô hình doanh nghiệp nào, cũng cần phải xây dựng cho mình một chiến lược kinh doanh thật sự đúng đắn. Dưới đây là 7 chiến lược quan trọng và cơ bản mà bạn có thể tham khảo để triển khai:

3.1 Chiến lược kinh doanh: Cạnh tranh để khác biệt

Nhiều người mặc định rằng chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp là phải trở thành đơn vị tốt nhất, xuất chúng nhất của ngành đó, nhưng tuy nhiên, nhiệm vụ đó đôi khi không thể thành hiện thực.

Ở trong thể thao, chỉ có một người chiến thắng duy nhất, nhưng ngược lại khi kinh doanh, việc 2 hay 3 doanh nghiệp dẫn đầu đều có lợi là chuyện hết sức thường tình.

Chiến lược kinh doanh tệ nhất, là cố gắng đánh bật đối thủ mạnh nhất trong ngành bằng việc bắt chước mọi đường đi nước bước của họ. Hãy tiếp cận những giá trị khác biệt để thành công.

3.2 Chiến lược kinh doanh: Cạnh tranh vì lợi nhuận

Làm kinh doanh không chỉ ở việc bạn có thị phần lớn nhất trong thị trường, hay doanh nghiệp đang phát triển với tốc độ chóng mặt, nó còn ở khoản lợi nhuận bạn tạo ra.

Vậy xét cho cùng, nếu tất cả những chiến lược bạn đề ra không mang mục đích rõ ràng về số tiền bạn có thể kiếm được, tốt nhất là bạn không nên mất thời gian và công sức thực hiện chúng.

3.3 Thấu hiểu thị trường trước khi xây dựng chiến lược kinh doanh.

Mỗi doanh nghiệp đều là một phần của hệ sinh thái kinh tế – thị trường. Mỗi thị trường sẽ mang những đặc điểm và tính cách riêng. Và những đặc điểm này sẽ liên quan tới lợi nhuận mà bạn có thể đạt được trong tương lai.

Thấu hiểu về thị trường, đối thủ sẽ hình thành tư duy chiến lược cho doanh nghiệp, về cách giúp bạn tồn tại và cạnh tranh.

3.4 Xác định đối tượng khách hàng

Tất nhiên rồi, bạn cần xác định chính xác đối tượng mục tiêu bạn đang nhắm đến, và cách bạn phục vụ tệp khách hàng này. Bạn không thể bán sản phẩm, dịch vụ của mình cho tất cả mọi người, bởi lẽ bạn chỉ có một lượng giới hạn khách hàng tiềm năng có chung một nhu cầu mà thôi.

Do đó, việc cần làm là xác định những bước để khiến khách hàng cảm thấy thỏa mãn nhu cầu của họ bằng những sản phẩm và giá trị bạn đem lại.

3.5 Hãy học cách nói không

Khi bạn đã thấu hiểu thị trường, thấu hiểu khách hàng, xây dựng được các giá trị cam kết của doanh nghiệp, bạn sẽ dần nhận ra rằng có rất nhiều thứ mà chúng ta phải nói lời từ chối.

Sẽ có rất nhiều tệp khách hàng mà bạn không phục vụ, các hoạt động mà bạn không cần thực hiện, và các sản phẩm và dịch vụ bạn không nên cung cấp.

Trong chiến lược kinh doanh, việc xác định sẽ phải làm gì và không nên làm gì có ý nghĩa quan trọng tương đương nhau.

3.6 Không ngại thay đổi

Đối thủ phát triển, nhu cầu và hành vi của khách hàng thay đổi, công nghệ cải tiến, do đó yếu tố cần thiết để xác định chiến lược kinh doanh của công ty chính là sự nhạy bén trong việc phát hiện các xu hướng mới có thể áp dụng vào mô hình của doanh nghiệp.

Khi bạn không thay đổi, bạn đang đứng yên và dậm chân tại chỗ. Nokia là điển hình cho ví dụ về việc sợ hãi không dám thay đổi.

Việc thay đổi sản phẩm của chính mình cũng là cách để các thương hiệu kéo dài vòng đời sản phẩm của mình.

3.7 Tư duy hệ thống

Chiến lược kinh doanh cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng là việc hình thành tư duy hệ thống, xây dựng data và dữ liệu chính xác để đưa ra các giả định cho sự phát triển của doanh nghiệp.

Những phán đoán của bạn không thể luôn luôn chính xác 100%, do đó, bạn cần những số liệu thực tế để phán đoán về khách hàng, về xu hướng thị trường, về mọi thứ,..

4. Ba Loại hình xây dựng chiến lược kinh doanh

Có 3 loại chiến lược cơ bản mà bất cứ một người lãnh đạo nào cũng phải thực sự hiểu rõ: (1) chiến lược thông dụng, (2) chiến lược doanh nghiệp, và (3) chiến lược cạnh tranh. Phần này sẽ xác định rõ điểm khác biệt của 3 loại hình xây dựng chiến lược kinh doanh và đưa ra một số các câu hỏi hữu ích.

4.1 Chiến lược thông dụng

Chiến lược thông dụng – liên quan tới cách một mục tiêu cụ thể đạt được như thế nào. Do đó, loại hình chiến lược này quan tâm nhiều đến mối quan hệ giữa mục đích và phương tiện thực hiên, giữa kết quả và nguồn tài nguyên phải sử dụng.

Chiến lược (Strategy) hay Chiến thuật (tactics) đều liên quan đến việc đưa ra các hành động cần thiết nhằm đạt được các mục tiêu cụ thể. Hầu hết, chiến lược liên quan đến cách thức bạn triển khai và phân bổ các tài nguyên theo ý muốn Trong khim chiến thuật liên quan đến cách bạn sử dụng chúng.

Cùng nhau, chiến lược và chiến thuật thu hẹp khoảng cách giữa mục đích và phương tiện.

Chiến lược và chiến thuật là những thuật ngữ được hình thành từ trong quân đội. Tuy vậy trong kinh doanh, đó là nền tảng cơ bản của bất cứ một sự thành công nào.

4.2 Chiến lược doanh nghiệp và chiến lược cạnh tranh

Chiến lược doanh nghiệp sẽ xác định doanh nghiệp đó hoạt động tại phân khúc thị trường nào, mô hình kinh doanh ra sao.  Chiến lược cạnh tranh sẽ xác định các giá trị cốt lõi mà được sử dụng để cạnh tranh.

Chiến lược doanh nghiệp thông thường sẽ quyết định các vấn đề liên quan tới tầm nhìn và chiến lược của doanh nghiệp, nói với khách hàng rằng họ làm gì, tại sao lại tồn tại, và trở thành gì trong tương lai.

Chiến lược cạnh tranh là tổng hòa về khả năng, điểm mạnh, điểm yếu của doanh nghiệp khi đem so sánh với đố thủ trực tiếp cùng ngành.

Theo Michael Porter – giáo sư của trường đại học Harvard, chiến lược cạnh tranh được tác động bởi 5 yếu tố chính:

1. Mối đe dọa từ dối thủ mới tham gia thị trường.
2. Mối đe dọa từ các sản phẩm hoặc dịch vụ thay thế.
3. Sức mạnh của nhà cung cấp.
4. Sức mạnh của người mua hàng.
5. Sự tranh giành giữa các doanh nghiệp đang tồn tại.

Ông cũng nhấn mạnh rằng, để giải quyết 5 yếu tố trên, chiến lược cạnh tranh cần sở hữu: (1) sự tập trung, (2) sự khác biệt, và (3) đội ngũ lãnh đạo.

5. Các yếu tố ảnh hưởng tới chiến lược kinh doanh

Dưới đây là một số các yếu tố cơ bản ảnh hưởng trực tiếp tới việc xây dựng chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp bạn:

• Sản phẩm/dịch vụ được cung cấp.
• Nguồn tài nguyên thiên nhiên.
• Phương thức Marketing và bán hàng.
• Năng lực sản xuất.
• Khả năng đáp ứng khách hàng.
• Mục tiêu tăng trưởng.
• Phương thức phân phối.
• Nền tảng công nghệ.
• Loại hình và nhu cầu thị trường.
• Mục tiêu về lợi nhuận.

Michael Treacy và Fred Wiersema gợi ý rằng có 3 nguyên tắc cần tuyệt đối tuân thủ trong chiến lược kinh doanh bao gồm:

• Operational Excellence – Vận hành hoàn hảo
  Chiến lược này phụ thuộc vào khả năng sản xuất và phân phối sản phẩm/dịch vụ. Mục tiêu là để dẫn đầu thị trường bằng giá cả và sự thuận tiện.
• Customer Intimacy – Sự trung thành của khách hàng
  Chiến lược này tập trung vào việc cung cấp sản phẩm và dịch vụ thật phù hợp với nhóm phân khúc khách hàng lựa chọn Mục tiêu là để xây dựng mối quan hệ bền vững và tạo dựng lòng trung thành của khách hàng với thương hiệu doanh nghiệp.
• Product Leadership Generation – Cung cấp sản phẩm dẫn đầu
  Chiến lược tập trung vào phát triển các sản phẩm và dịch vượt trội, cải tiến. Mục tiêu là để nhanh chóng thương mại hóa các ý tưởng sản phẩm thuộc doanh nghiệp.

6. Sáu lưu ý để có chiến lược kinh doanh thành công

6.1 Hiểu rõ đối đối thủ

Ông bà đã dạy: biết địch biết ta, trăm trận trăm thắng!

6.2 Chú ý đến dòng tiền

Giám sát dòng tiền chặt chẽ, tối ưu vận hành để chi phí thấp nhất, và luôn có khoản dự phòng cho các trường hợp bất trắc. Suy cho cùng, kế hoạch kinh doanh có tốt đến đâu thì nó cũng là 1 dự báo cho tương lai, và không có gì đảm bảo 100% cả, đặc biệt khi bạn có một đối thủ mạnh hoặc diễn biến kinh tế vĩ mô phức tạp

6.3 Áp dụng công nghệ mới

Công nghệ đang thay đổi mọi mặt của cuộc sống, nên nó cũng có thể giúp doanh nghiệp của bạn hoạt động hiệu quả hơn. Có rất nhiều phần mềm quản lý ngoài kia có thể giúp ích cho vận hành công ty bạn.

6.4 Bắt đầu với thị trường ngách

Phát triển kinh doanh với thị trường ngách thường tốn ích chi phí hơn, đặc biệt nếu bạn biết có thể mất rất ít chi phí nếu bạn nhớ các điều sau:

• Cung cấp một sản phẩm độc đáo cho nhóm khách hàng nhỏ.
• Hiểu các nhu cầu chuyên biệt của nhóm khách hàng này
• Truyền được đúng thông điệp

6.5 Chú ý phản hồi của khách hàng

Mục đích của kinh doanh là đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Nên sẽ không có ý nghĩ gì nếu khách không thích và không mua sản phẩm của bạn.

Thu thập các ý kiến của khách hàng, nhận biết các xu hướng mới … để điều chỉnh sản phẩm của mình cho phù hợp hơn.

6.6 Thích nghi nhanh với sự thay đổi

Thế giới luôn vận động và thay đổi, môi trường kinh doanh còn thay đổi nhanh hơn. Doanh nhân phải chuẩn bị và chấp nhận thay đổi và sửa đổi các hoạt động kinh doanh cũng như chiến lược kinh doanh cho phù hợp.

Hãy linh hoạt! Nếu một sự chuyển đổi trong sản phẩm và dịch vụ của bạn là điều chắc chắn phải làm thì đừng bỏ qua. Thích nghi chậm có thể khiến bạn mất khách hàng, thậm chí là làm doanh nghiệp phá sản.

7. Các câu hỏi thường gặp về chiến lược

Nếu như các định nghĩa trên có vẻ như hơi khó hiểu, phần các câu hỏi thường gặp dưới đây sẽ mang tính gợi mở hơn cho bạn:

Liên quan tới tầm nhìn và sứ mệnh của thương hiệu

• Chúng ta là ai?
• Chúng ta làm gì?
• Tại sao chúng ta ở đây? (thị trường này)
• Công ty, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nào?
• Chúng ta muốn doanh nghiệp trở thành gì trong tương lai?
• Chúng ta muốn doanh nghiệp PHẢI trở thành gì trong tương lai?

Liên quan tới chiến lược thông dụng

• Các mục tiêu của doanh nghiệp là gì?
• Chiến lược của doanh nghiệp hiện tại?
• Những hành động nào có thể giúp chúng ta đạt được mục tiêu?
• Các phương tiện, tài nguyên nào cần sử dụng?
• Doanh nghiệp bị hạn chế bởi không có phương tiện hay nguồn tài nguyên nào?
• Những rủi ro nghiêm trọng nào khiến chúng ta cần phải chuẩn bị trước các kế hoạch đối phó?

Liên quan tới chiến lược doanh nghiệp

• Chiến lược của doanh nghiệp hiện tại?
• Các giả định về tính khả thi của chiến lược mới là gì?
• Chuyện gì sẽ xảy ra ở trong các môi trường khác nhau (xã hội, chính trị, công nghệ, và tài chính khác nhau)?
• Mục tiêu tăng trưởng và lợi nhuận của doanh nghiệp?
• Thị trường mục tiêu ở đâu?
• Trong ngành hoặc lĩnh vực cụ thể nào?

Liên quan tới chiến lược cạnh tranh

• Chiến lược cạnh tranh hiện tại là gì?
• Các giả định về tính khả thi của chiến lược mới là gì?
• Tình hình chung của đối thủ và thị trường là gì?
• Mục tiêu tăng trưởng và lợi nhuận của doanh nghiệp?
• Doanh nghiệp cung cấp loại hình sản phẩm và dịch vụ gì?
• Phục vụ phân khúc khách hàng mục tiêu nào?
• Các quyết định mua/bán được đưa ra như thế nào?
• Doanh nghiệp phân phối sản phẩm và dịch vụ như thế nào?
• Nền tảng công nghệ doanh nghiệp sử dụng là gì?
• Các nền tảng cốt lõi cần phải có?
• Về cơ bản chúng ta sẽ cạnh tranh bằng gì?

Kết luận

(Có thể bắt đầu bằng cách nào đơn giản hơn?)

Xác định ai là khách hàng chính của bạn! Lúc này doanh nghiệp có thể tập trung mọi tài nguyên cần thiết để đáp ứng nhu cầu của nhóm khách hàng này, tránh bị phân tán nguồn lực cho những nhóm khách hàng thứ yếu.

Hi vọng với bài viết trên, doanh nghiệp, các cửa hàng kinh doanh có thể xây dựng cho mình một chiến lược kinh doanh hiệu quả!