Đông Trùng Hạ Thảo là gì? Tác dụng, cách sử dụng và lưu ý cần nhớ

Đông Trùng Hạ Thảo là gì? Đông Trùng Hạ Thảo là một loại nấm đông dược quý, do nấm Ophicocordyceps Sinensis ký sinh ngay trên cơ thể ấu trùng của 1 số loài bướm (thuộc chi Thitarodes Viette). Phần dược tính của Đông Trùng Hạ Thảo nằm hoàn toàn ở các hoạt chất chiết xuất từ phần nấm Ophiocordyceps Sinensis, được sử dụng rất phổ biến trong nền y học cổ truyền của Trung Quốc và Tây Tạng.

Nguồn gốc của Đông Trùng Hạ Thảo (DTHT)

DTHT có tên gọi khoa học là Cordyceps Sinensis, bản chất là kết quả công sinh giữa 1 loài nấm ký sinh trên ấu trùng sâu non, mang trong mình rất nhiều thành phần hoạt chất quan trọng cho sức khỏe con người.

Nhiều người sẽ phân vân đông trùng hạ thảo nghĩa là gì, cây gì, con gì hay như thế nào. Xét trên nghĩa đen, dựa trên tên gọi thì mọi người có thể phần nào hiểu được nguồn gốc của loại nấm này trong tự nhiên như thế nào. Đông Trùng có nghĩa là con sâu sống vào mùa đông, Hạ Thảo tức là sinh sôi phát triển thành cây vào mùa hè.

Giải thích rõ hơn cho quá trình hình thành trong TỰ NHIÊN của loại dược liệu này cho bạn dễ hiểu như sau:

1. Bướm thuộc chi Thitarodes Viette đẻ trứng, sau đó trứng nở thành sâu non. Vào đông, ấu trùng sâu non đi tìm chỗ ngủ đông ở những vùng đất tơi xốp, rồi vùi mình vào trong đất.
2. Vào mùa đông, ở trên các vùng núi cao cách mặt nước biên từ 4000-5000m ở Tây Tạng (Thanh Hải) hay Trung Quốc (Tứ Xuyên), 1 loại nấm Ophiocordyceps Sinensis bắt đầu ký sinh trên 1 loại ấu trùng sâu bướm.
3. Những con ấu trùng sâu bị ký sinh là do vô tình ăn phải bào tử nấm hoặc do mặc bệnh nấm ký sinh thông qua các lỗ thở.
4. Khi sợi nấm bên trong sâu bắt đầu phát triển mạnh, chúng bắt đầu xâm chiếm vào các mô tế bào vật chủ (con sâu), ăn hết dưỡng chất dinh dưỡng bên trong, làm chết sâu non, xuyên suốt mùa đông lạnh giá.
5. Đến khi mùa hè ấm áp tới, nấm bắt đầu mọc ra khỏi con sâu, trong như 1 ngọn cỏ mọc lên từ mặt đất, dần dần phát triển thành dạng cây nấm và phát tán bào tử, chuẩn bị cho vòng tuần hoàn kế tiếp.

Do đó, đông trùng hạ thảo không phải là con gì cả, mà nó chính là 1 dạng nấm dược liệu và thành phần dinh dưỡng của nó không phải tập trung ở phần thân của con sâu, mà là ở phần nấm Cordyceps Sinensis, mọc ra từ đầu con sâu vì phần thân con sâu đã bị hút hết dưỡng chất nuôi cây nấm.

Mặc dù đã được sử dụng rất phổ biến trong nền y học cổ truyền của Trung Quốc, cũng như Tây Tạng suốt nhiều năm, nhưng mãi cho tới năm 1757, trong cuốn sách “New Complication of Material Mecica” của nhà nghiên cứu Wu Yi Luo, đã mở ra cho nền khoa học, y học thế giới biết tới loại nấm dược liệu cực quý này.

Tuy nhiên, mãi tới năm 1843, qua 1 cuộc nghiên cứu của Miles Berkeley, mới giúp giới khoa học phát hiện ra nguồn gốc hình thành của đông trùng hạ thảo như thế nào và từ đó mới gọi nó với tên hoa học là “nấm sâu bướm”.

Quá trình thu hoạch Đông Trùng Hạ Thảo trong tự nhiên

DTHT trong tự nhiên rất hiếm và chỉ có vào mùa hè nên quá trình thu hoạch trong tự nhiên rất vất vả và khó khăn. Chưa kể, do ở vùng núi cao, nên quá trình tìm kiếm, leo trèo để tìm thấy loại nấm này trong tự nhiên càng thêm phức tạp. Điều này, kết hợp với giá trị dinh dưỡng quý giá bên trong, đã giúp loại nấm này có giá tiền rất cao và khó kiếm trong tự nhiên.

Để giải quyết tình trạng khan hiếm nguồn hàng cung cấp, giảm thiểu những loại hàng giả kém chất lượng cũng như giá thành sản phẩm, hiện tại các nhà khoa học đã nuôi cấy thành công loại nấm này trong phòng thí nghiệm trên toàn thế giới và đặc biệt tại Việt Nam. Sau đó, chuyển giao công nghệ cho nông dân để có thể sản xuất được nguồn sản phẩm chất lượng cao, đáp ứng được nhu cầu của thị trường hiện nay.

Cách phân loại

Vai trò của đông trùng hạ thảo cho sức khỏeĐể có thể phân biệt rõ ràng đông trùng hạ thảo và chọn mua đúng loại phù hợp hiện có trên thị trường, bạn cần phải xem kỹ liệu đông trùng hạ thảo có mấy loại dưới đây.

1. Phân loại theo nguồn gốc

• Tự nhiên: Đây là loại DTHT quý và hiếm, có giá trị dinh dưỡng và sinh học cao nhất, chỉ xuất hiện chủ yếu ở các vùng núi cao trên 4000m (so với mặt nước biển), khí hậu trong lành như vùng Thanh Hải (Tây Tạng) hay vùng Tứ Xuyên (Trung Quốc). Thông thường loại dược thảo này có giá thành rất đắt vì nguồn hàng khan hiếm, chỉ xuất hiện 1 lần trong năm (mùa hè), thu hoạch khó khăn. Giá hiện nay cho 10g DTHT khô loại Cordyceps Sinensis trong tự nhiên vào khoảng 15-20 triệu.
• Nhân tạo: Các quốc gia như Nhật Bản, Thái Lan, Hàn Quốc, Việt Nam hiện tại đã nuôi cấy thành công DTHT, dựa trên cơ thể ấu trùng (sâu, nhộng) hoặc trên cơ chất từ đậu xanh, gạo lứt (đế sinh khối)… cho giá trình sinh học rất cao, gần sát nhất với loại trong tự nhiên. Loại được nuôi trồng phổ biến ở Việt Nam là Cordyceps Militaris và Cordyceps Takaomontana. Loại trùng thảo này có giá trị sinh học mặc dù không bằng loại Đông Trùng Hạ Thảo Tây Tạng tự nhiên, nhưng giá thành vừa phải hơn, giảm thiểu đi nguy cơ hàng giả và giá trị sinh học gần như chỉ kém đôi chút, tùy vào từng hãng.

2. Phân loại theo chế phẩm (hình thái)

• Nguyên con: Đây là sản phẩm thuần túy nhất của nấm đông trùng hạ thảo vì nó còn giữ được nguyên hình dạng khi nấm ký sinh trên sâu ấu trùng. Do đó, người mua sẽ thấy có 1 con sâu non và 1 mầm (nấm) dài, mọc thẳng trên đầu con sâu. Giá trị thường cao nhất và cũng đắt tiền nhất.
• Dạng nước: Loại này đã trải qua quá trình chế biến, thường được đóng gói hoặc đóng thành chai nhỏ dưới dạng dung dịch nước cho dễ bảo quản và sử dụng. Loại này chiết xuất dược chất từ quả thể của đông trùng hạ thảo, để làm thành dạng nước mang các thành phần tinh túy nhất. Tùy vào đơn vị sản xuất nuôi trồng, sẽ cho tỉ lệ dưỡng chất trong nước có giá trị cao hay thấp.
• Dạng viên nang: Loại này cũng trải qua quá trình chế biến và chính nhà sản xuất chiết xuất các hoạt chất quan trọng hoặc nghiền thành bột. Sau đó, cho vào các viên con nhộng với tỉ lệ nhất định, giúp khách hàng sử dụng và bảo quản dễ dàng.
• Dạng bột: Thành phần dinh dưỡng của dạng bột đông trùng hạ thảo vẫn giữ nguyên và không trải qua quá trình chế biến nào cả. Thông thường, nhà sản xuất sẽ nghiền bột bằng thủ công hoặc máy móc. Người mua có thể dùng bột để pha trà, thêm vào món ăn hoặc pha cùng mật ong để dùng trực tiếp. Loại này thường pha trộn chung với các loại bột khác, nên cần tìm đơn vị uy tín, để tránh mua phải hàng giả, kém chất lượng.
• Dạng túi lọc: Nhà sản xuất sẽ chế biến trùng thảo thành các dạng túi lọc, để pha trà uống. Dưỡng chất chỉ tiết ra nước khi pha với nước nóng, còn phàn bã không dùng được. Đối với dạng này, thường người dùng không thể hấp thụ hết dưỡng chất tiết ra từ túi lọc, cũng như rất kén đối tượng sử dụng nếu không hợp mùi.

3. Phân loại theo cách chế biến

Ngoài các cách trên, người mua có thể phân loại DTHT theo các phương pháp chế biến phổ biến nhất dưới đây:

• Rượu đông trùng hạ thảo (Ngâm nhân sâm, Ngâm kỷ tử, Ngâm lộc nhung, Ngâm ba kích tím)
• Cháo đông trùng hạ thảo
• Canh đông trùng hạ thảo
• Trà đông trùng hạ thảo nguyên chất hoặc kết hợp cùng cam thảo, mật ong, táo đỏ và kỷ tử…
• Đông trùng hạ thảo dùng chung với nhân sâm/sâm Ngọc Linh/mật ong/sữa ong chúa
• Làm đẹp với đông trùng hạ thảo
• Trộn bột DTHT với mật ong, sữa tươi không đường, để làm mặt nạ trị nám, tàn nhang, dưỡng trắng da hay thâm sẹo do mụn.
• Trộn bột DTHT với mật ong, tinh bột nghệ, để làm mặt nạ dưỡng trắng da, trị mụn.
  …

4. Phân loại theo trạng thái

• Dạng tươi: Đông trùng nguyên con, vừa mới khai thác được 1 tháng trở lại, sẽ đảm bảo gần như tối đa các dưỡng chất quan trọng và phải được bảo quản ở nhiệt độ -50 độ C, trước khi sử dụng.
• Dạng khô: Đông trùng nguyên con, được làm sạch, phơi khô và có thể dùng trong thời gian dài. Hàm lượng dược chất hoàn toàn không bằng so với dạng tươi.

Thành phần hóa học

• Có khoảng 17 loại axit amin
• Lipit
• D-mannitol
• Có nhiều loại vitamin và khoáng chất
• Axit Cordiceptic
• Adenosine
• Cordycepin
• Hydroxyethyl-adenosine
• Hoạt chất HEAA (Hydroxy-Etyl-Adenosin-Analogs)

Đông trùng hạ thảo có tác dụng gì?

Từ lâu, loại nấm này đã được sử dụng rất phổ biến trong ngành y tế của Trung Quốc, hỗ trợ điều trị rất nhiều loại bệnh, cũng như giúp tăng cường sức khỏe cực tốt. Dưới đây là những công dụng phổ biến được khoa học chứng minh.

1. Cải thiện hiệu suất tập luyện

Cordyceps được tin rằng giúp tăng cường khả năng sản sinh ATP của cơ thể, rất cần thiết để truyền năng lượng tới các mô tế bào cơ bắp. Điều này có thể cải thiện cách cơ thể dùng oxy, đặc biệt trong suốt thời gian tập luyện. (1)

Trong 1 cuộc nghiên cứu, các nhà nghiên cứu đã thử nghiệm hiệu ứng lên khả năng tập luyện trên 30 người trưởng thành lớn tuổi khỏe mạnh, sử dụng máy tập thể dục đạp xe. Những người tham gia nhận 3g 1 chuỗi Cordyceps tổng hợp, gọi là CS-4 mỗi ngày hoặc 1 viên giả tương tự, kéo dài trong 6 tuần.

Kết thúc cuộc nghiên cứu, chỉ số VO2 max đã gia tăng khoảng 7% ở những người tham gia đã dùng CS-4, trong khi đó những người dùng viên giả thuốc dường như không thấy thay đổi gì. Chỉ số VO2 max được dùng đo lường cường độ tập luyện. (2)

Trong 1 cuộc nghiên cứu tương tự, 20 người trưởng thành lớn tuổi khỏe mạnh được cho dùng 1g CS-4 hoặc 1 viên giả tương tự trong 12 tuần. Mặc dù các nhà nghiên cứu đều không thấy được bất kỳ thay đổi nào ở chỉ số VO2 max ở cả 2 nhóm, nhưng những người tham gia được dùng CS-4 đều cải thiện những con số về hiệu suất tập luyện.

2. Chống lão hóa

Những người già có thói quen dùng Đông trùng hạ thảo đều giảm sự mệt mỏi, cũng như tăng cường sức mạnh và khao khát tình dục. Các nhà nghiên cứu khoa học đều tin hàm lượng chất chống oxy hóa của nấm chính là lý do vì sao nó có thể chống lão hóa. Một vài nghiên cứu đã tìm thấy cordyceps giúp gia tăng chất chống oxy hóa ở những con chuột già, giúp cải thiện trí nhớ và chức năng tình dục.

3. Chống ung thư, bướu

Đông trùng hạ thảo giúp làm chậm đi tốc độ phát triển của các tế bào bướu và được mọi người quan tâm rất nhiều trong những năm gần đây. Các nhà nghiên cứu đều tin rằng nấm này có thể chống lại các loại bướu, ung thư theo nhiều cách khác nhau. Trong nhiều cuộc nghiên cứu trong ống nghiệm, cordyceps được chứng minh ngăn chặn sự phát triển của nhiều loại tế bào ung thư ở người, bao gồm ung thư phổi, đại tràng… (3)

4. Kiểm soát béo phì loại 2

DTHT chứa 1 loại đường đặc biệt, giúp hỗ trợ điều trị béo phì các loại. Béo phì là 1 loại bệnh khi cơ thể không thể sản sinh hoặc không thể phản ứng với hocmon insulin, chuyển đường glucose vào trong các tế bào để cung cấp năng lượng.

Khi cơ thể không sản sinh đủ insulin hoặc không phản ứng hiệu quả với nó, glucose không thể đi vào các tế bào và nó sẽ ở trong máu. Qua thời gian, quá nhiều glucose trong máu có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

5. Tốt cho sức khỏe tim mạch

Đông trùng hạ thảo được giới y tế Trung Quốc chứng minh giúp hỗ trợ điều trị chứng rối loạn nhịp tim. (4) Ngoài ra, nó còn giúp cải thiện hàm lượng cholesterol trong cơ thể nữa.

6. Giúp kháng viêm

Cordyceps được giới nghiên cứu khoa học chứng minh, giúp kháng viêm bên trong cơ thể. Mặc dù một số loại viêm rất tốt, nhưng nếu viêm nhiều quá có thể dẫn tới nhiều loại bệnh, chẳng hạn như bệnh tim và ung thư. Các nghiên cứu khoa học đã chứng minh, khi các tế bào trong cơ thể con người tiếp xúc với cordyceps, nhiều loại protein đặc biệt làm tăng tình trạng viêm sưng bên trong cơ thể, trở nên bị đàn áp phải dịu xuống.

7. Bồi bổ, chống suy nhược cơ thể

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra sử dụng đông trùng hạ thảo sẽ cung cấp rất nhiều năng lượng, cũng như các hợp chất quan trọng cho cơ thể, giúp chống lại bệnh tật, tăng cường quá trình trao đổi chất.

Độc tính hay tác dụng phụ khi dùng quá liều

Đông trùng hạ thảo mặc dù tốt cho sức khỏe ở nhiều mặt, nhưng nó vẫn mang tính nóng nếu dùng quá nhiều, vượt mức quy định của nhà sản xuất. Dưới đây là 1 số phản ứng phụ có thể xảy ra nếu dùng quá nhiều:

• Làm nóng người
• Gây nổi mụn
• Thiếu máu
• Rối loạn nhịp thở
• Nhiễm trùng đường hô hấp
• Chóng mặt

Đông trùng hạ thảo kỵ gì khi sử dụng

1. Đối tượng không nên dùng

Đây là 1 loại dược liệu cực quý và tốt cho sức khỏe, nhưng vẫn khuyến nghị không dùng trong 1 số trường hợp dưới đây:

• Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú
• Người bị rối loạn chứng đông máu
• Người mới phẫu thuật xong hoặc đang chuẩn bị phẫu thuật
• Mắc các bệnh tự miễn như lupus ban đỏ, đa xơ cứng, viêm khớp dạng thấp…
• Các bệnh đang điều trị theo phác đồ của bác sĩ

2. Tương tác thuốc

Khi sử dụng DTHT, người dùng có thể gặp nguy cơ bị tương tác với 1 số loại thuốc sau đây:

• Cyclophosphamide (Cytoxan, Neosar)
• Thuốc làm giảm hệ thống miễn dịch như basiliximab (Simulect), cyclosporine (Neoral, Sandimmune), daclizumab (Zenapax), azathioprine (Imuran), mycophenolate (CellCept), siracimimus, tacrolimus (FK506, Prograf), muromonab-CD3 (OKT3, Orthoclone OKT3)…
  Prednison

3. Một số lưu ý khi sử dụng

Để sử dụng an toàn, bạn cần phải ghi nhớ những thông tin ghi dưới đây:

• Không nên chế biến nấm quá lâu trên lửa lớn
• Sử dụng theo đúng liều dùng quy định của nhà sản xuất
• Kiêng bớt thực phẩm cay, nóng trong khi sử dụng nấm
• Kiểm tra tình trạng sức khỏe, trước khi sử dụng nấm

Cách sử dụng đông trùng hạ thảo theo từng loại

Mặc dù dược tính rất cao và mang nhiều giá trị cho sức khỏe, nhưng nếu không dùng đúng cách, chắc chắn bạn sẽ vô tình lãng phí đi những dưỡng chất quý giá.

1. Cách sử dụng theo dạng nguyên con

Với dạng nguyên con, đây là dạng mang nhiều giá trị dinh dưỡng nhất, cả về dưỡng chất và chất xơ.

Dùng làm nước uống, pha trà

Đây có thể được coi là 1 trong những cách dùng đơn giản và giữ được hầu hết các dược chất quý giá trong nấm. Bạn có thể pha trà với 5g DTHT và 5g nhân sâm, cho vào bình trà ấm trong 10 phút. Trà này hoàn toàn có thể dùng được tới 10 ngày, giúp tăng cường những ích lợi như: tráng dương, hỗ trợ điều trị liệt dương, di tinh.

Ngoài ra, bạn có thể ngâm rượu DTHT với nhân sâm, để tăng cường sinh lý. Nếu có lộc nhung, bạn có thể ngâm chung với DTHT và rượu, để giúp tráng dương, tăng cường sức khỏe cho người bị suy nhược cũng như dưỡng huyết cực tốt.

Dùng để nấu cháo, nấu canh

Không chỉ là 1 vị thuốc quý, DTHT còn có thể dùng để nấu ăn và cho hương vị cực kỳ đậm đà. Khi search trên google, bạn có thể tìm thấy vô số các công thức nấu ăn và chế biến với DTHT,

• Nấu canh với táo đỏ, cá nước ngọt
• Nấu cháo với kỳ dược
• Nấu canh với bạch chỉ, đường phèn, hoài sơn
• Nấu canh với gà ác, hồ đào, táo đỏ

Dùng hầm với thịt

Khi kết hợp DTHT với sườn heo, ba ba, thịt dê sẽ cho hương vị cực kỳ thơm ngon và bổ dưỡng cho sức khỏe. Trong đó, mọi người thường chọn sườn heo vì nó phổ biến và dễ dàng chế biến, ăn vừa miệng với hầu hết mọi người. Món ăn này cực tốt cho những ai bị suy nhược cơ thể, giúp cải thiện sức đề kháng, tinh thần không minh mẫn, sức lực yếu…

2. Cách sử dụng theo dạng viên

Hiện tại, các nhà sản xuất đã áp dụng công nghệ hiện đại để chế tạo DTHT thành các dạng viên con nhộng, viên nang phù hợp để sử dụng bất kỳ lúc nào bạn muốn. Dạng viên thường tiện dụng với hầu hết mọi người, giá thành cũng rẻ hơn, còn hiệu quả mang lại thì hầu như không thua kém gì lắm so với dạng nguyên con.

Cách sử dụng cũng khá đơn giản, thường sẽ được hướng dẫn kỹ từ nhà sản xuất, có ghi sẵn trên bao bì sản phẩm. Thông thường, bạn có thể uống trước hoặc sau khi ăn, mỗi ngày 1-2 lần, mỗi lần 1 viên.

3. Cách sử dụng theo dạng nước

Hiện tại, các dòng sản phẩm nấm DTHT có 2 loại phổ biến là đóng gói và đóng chai.

• Với dạng đóng gói: Người lớn mỗi ngày uống 1-2 lần, mỗi lần 1 gói. Thanh thiếu niên chỉ nên dùng khoảng 1/2 liều của người lớn.
• Với dạng đóng chai: Tùy thuộc vào độ tuổi và tình trạng sức khỏe của mỗi người mà có lựa chọn phù hợp. Bạn nên đi theo hướng dẫn từ nhà sản xuất, để có 1 liệu trình sử dụng sản phẩm phù hợp.

Nên mua các sản phẩm đông trùng hạ thảo ở đâu uy tín?

Hiện tại, trên thị trường có rất nhiều nơi bán các sản phẩm chiết xuất từ đông trùng hạ thảo, nhưng để đảm bảo về chất lượng cũng như giá thành thì đó lại là 1 câu chuyện khá khó. Hầu hết các đơn vị đều đưa ra nhiều thông số chứng minh hàm lượng dược chất trong sản phẩm của mình là cao nhất, nhưng điều này càng làm khó cho người tiêu dùng.

Để giải quyết cho câu chuyện này, bạn hoàn toàn có thể đặt niềm tin vào các dòng sản phẩm đông trùng hạ thảo Hector đang được shop kinh doanh tại thị trường Việt Nam. Hector là thương hiệu hàng đầu của công ty Lavite, với công nghệ nghiên cứu hàng đầu về dòng sản phẩm đông trùng hạ thảo trong nhiều năm liền tại Việt Nam. Chất lượng sản phẩm được bộ Y Tế chứng nhận là cao bậc nhất, gần ngang với dòng sản phẩm tự nhiên.